کارمزد، یک اصطلاح در ادبیات مالی است که به عنوان هزینهای برای ارائه خدمات، انتقال دانش و تجربه، یا حق الزحمه در نظر گرفته میشود. این اصطلاح در حوزههای مختلفی از جمله بورس، بانک، و طلا به کار میرود. همچنین، وامهای بانکی و قرض الحسنه نیز ممکن است با کارمزد همراه باشند.
همه افراد جامعه به نحوی در زندگی روزمرهشان با حوزههای مالی در ارتباط هستند؛ به عنوان مثال، خدمات بانکی یکی از این ارتباطات است. اصطلاحات مخصوص به هر حوزه، از جمله کارمزد، در معاملات مالی گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند.
آیا به وام ازدواج نیاز دارید؟ با کلیک بر روی “خرید وام ازدواج” مشکلتان را حل کنید.
آشنایی با معنای دقیق اصطلاحات مالی مانند کارمزد به افراد کمک میکند تا دید دقیقتری از فعالیتهای خود در حوزههای مالی گوناگون داشته باشند. همچنین، آگاهی از انواع کارمزد در زمینههای مختلف باعث میشود که افراد از هزینههای جانبی فعالیت در حوزههای مالی آگاه شوند.
بنابراین، در مقاله حاضر به بررسی مفهوم دقیق کارمزد پرداخته شده و در ادامه به انواع کارمزد مانند کارمزد بورس، بانک، و طلا اشاره شده است. در نهایت، نحوه محاسبه کارمزد بانکی نیز مورد بررسی قرار گرفته تا خوانندگان اطلاعات مورد نیاز خود را در این زمینه به دست آورند.
کارمزد چیست؟
بسیار پرکاربرد است که افراد در ادبیات مالی با واژه “کارمزد” مواجه شوند. در یک تعریف ساده، میتوان گفت که “کارمزد” همان هزینهای است که برای ارائه خدمات مختلف به افراد پرداخت میشود؛ به این نوع هزینهها که در حوزه بانکی به آن “کارمزد خدمات بانکی” گفته میشود.
در حوزههای مالی مختلف، افراد صاحب نظر و خبره به سایر افراد مشاوره میدهند و در قبال آن حق مشاوره را دریافت میکنند. “کارمزد” در واقع هزینه دانش و تجربه صاحب نظران یک حوزه یا هزینه ارائه خدمات مختلف و تامین زیرساختهای ارائه خدمات است. به عنوان مثال، یک مشاور سرمایهگذاری برای دانش خود که به سرمایهگذاران انتقال میدهد کارمزد دریافت میکند یا بانک برای تامین هزینههای زیرساختی خود از مشتریانش در قبال ارائه خدمات کارمزد دریافت میکند.
در ادبیات مالی گاهی به “کارمزد” بهره نیز گفته میشود. این کارمزد یا بهره انواع مختلفی در حوزههای مالی مختلف دارد که هر یک از این انواع نحوه محاسبه متفاوتی دارند. در ادامهی مقاله، به تفصیل در خصوص انواع کارمزد در حوزههای مختلف نکاتی ذکر خواهد شد.
انواع کارمزد
همانطور که در بخش قبلی مقاله ذکر شد، کارمزد انواع مختلفی دارد و در حوزههای مالی گوناگون معنی متفاوتی دارد. به عنوان مثال، در بورس و توسط کارگزاریها در قبال ارائه خدمات خرید و فروش سهام، کارمزد دریافت میشود. بانکها هم در قبال ارائه وامها یا سایر خدمات بانکی کارمزد میگیرند و حتی در هنگام خرید طلا نیز با کارمزد مواجه میشویم. هر یک از این انواع کارمزد در ادامه توضیح داده میشود.
کارگزاریهای بورس، که مجرای خرید و فروش سهام در بازار بورس هستند، در ازای هر خرید یا هر فروش سهم، کارمزد مشخصی را از سهامدار دریافت میکنند. این کارمزد، که به عنوان “کارمزد معاملات بورس” شناخته میشود، نرخ مصوبی دارد و ثابت است. به طور معمول، این کارمزد بر اساس اندازه معامله و نوع سهم محاسبه میشود و به صورت درصدی از ارزش معامله تعیین میشود.
در طرف دیگر، شرکتهای مشاور سرمایهگذاری یا سبدگردانها، در قبال ارائه خدمات کارشناسی سهام و مدیریت سبد سرمایه یا مدیریت آن، هزینهای تحت عنوان “کارمزد” از سرمایهگذار دریافت میکنند. این کارمزد نیز بر اساس توافقات قبلی و معمولاً به صورت درصدی از ارزش داراییهای مدیریت شده تعیین میشود.
تمامی خدمات بانکی از استعلام موجودی گرفته تا واریز وجه و دریافت وام بانکی، مشمول کارمزد میشوند. هر یک از این خدمات بانکی دارای کارمزد مخصوص به خود هستند. کارمزدی که بانک از مشتریان خود دریافت میکند، بیشتر صرف تامین و تقویت زیرساختهای لازم جهت ارائه خدمات بهتر به مشتریان میشود. این کارمزدها معمولاً بر اساس نوع و میزان خدمات ارائه شده و همچنین شرایط قراردادی مشتریان تعیین میشود. به عنوان مثال، کارمزد برای یک واریز وجه ممکن است متفاوت باشد از کارمزد برای دریافت یک وام.
بدیهی است که در زمان خرید طلا، ممکن است افراد با واژه “کارمزد” مواجه شوند. این واژه در واقع معادل با “اجرت طلا” است و به حق الزحمهای اشاره دارد که سازنده طلا از خریدار میگیرد. اما طلاهای دست دوم معمولاً از این کارمزد مستثنی هستند. همچنین، هنگام فروش طلا نیز ممکن است کارمزدی برای فروش دریافت شود.
این موارد تنها نمونهای از مواردی است که در حوزه مالی رخ میدهند و کارمزد در آنها معمول است. از جمله حوزههای دیگر که کارمزد در آنها رایج است، میتوان به شرکتهای خدماتی اشاره کرد که ممکن است ارتباطی با حوزههای مالی نداشته باشند، صرافیها، و نهادهای مالی دیگر.
نحوه محاسبه کارمزد وام بانکی
یکی از مهمترین حوزههای دریافت کارمزد، کارمزد وامهای بانکی است. باید به یاد داشت که سود وام و کارمزد وام مفاهیم متفاوتی هستند. وامهای عادی مشمول سود معمولی هستند، در حالی که وامهای قرض الحسنه مشمول کارمزد میشوند. این کارمزد در واقع هزینههایی همچون تشکیل پرونده و سایر خدمات ارائه شده توسط بانک است.
نحوه محاسبه کارمزد وام بانکی بسیار ساده است. بر اساس بخشنامه شورای عالی پول و اعتبار، برای بازپرداخت وامهای قرض الحسنه هر سال 11 ماه در نظر گرفته میشود و 1 ماه به دریافت کارمزد اختصاص مییابد. به عبارت دیگر، اگر بازپرداخت یک وام 24 ماهه باشد، کارمزد آن در دو قسط اول و سیزدهم دریافت میشود و اصل وام در اقساط 22 ماهه بازپرداخت میشود.
فرمول محاسبه قسط اول کارمزد وام های بانکی قرض الحسنه به این صورت است:
(100ضربدر12تقسیم بر تعداد ماه های سال) (ضربدر نرخ کارمزد وام قرض الحسنه) (ضربدر مبلغ وام قرض الحسنه)
فرمول بالا مربوط به محاسبه اولین قسط کارمزد یک وام بانکی قرض الحسنه است. برای محاسبه قسط کارمزد در سالهای بعدی، باید اعداد گفته شده را به جای ضرب در مبلغ وام قرض الحسنه در مانده وام که هنوز تسویه نشده است، ضرب کرد. ولی باید توجه داشت که کارمزد وامهای قرض الحسنه بیشتر از ۴ درصد نمیتواند در نظر گرفته شود.
سوالات متداول
1- کارمزد چیست؟
2- انواع کارمزد کدامند؟
