به عنوان پاسخ به این سوال که حساب امانی چیست؟ میتوان گفت که حساب امانی یک نوع حساب بانکی است که به عنوان واسطه بین دو طرف یک قرارداد عمل میکند. در این نوع حساب، وجوه مربوط به معامله به امانت در اختیار یک شخص ثالث قرار میگیرد تا تا زمانی که شرایط قرارداد انجام شود، نگهداری شود.
یکی از مسائلی که در معاملات خرید و فروش کالا و خدمات مطرح است، اعتماد به تحویل کالا و دریافت وجه در زمان مشخص است. به منظور حل این مسئله و افزایش اعتماد در معاملات تجاری، به خصوص برای کسبوکارهای جدید، بانکها خدمات حساب امانی را ارائه میدهند.
حساب امانی فرصتی برای فروشندگان و خریداران ایجاد میکند تا با اطمینان بیشتر و اعتماد بهتر به معامله بپردازند و پیچیدگیها و چالشهایی که ممکن است در جریان معامله به وجود آید را کاهش دهند.
در این مقاله، پس از توضیح مفهوم حساب امانی و کاربردهای آن، به بررسی کاربردهای این حساب در ایران و بورس میپردازیم. سپس به بررسی نکات مهمی که در قراردادهای حساب امانی نیاز است مورد توجه قرار گیرند، خواهیم پرداخت. در انتها، مزایای این نوع حساب بهطور دقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر، با ما همراه باشید.
سرویس اسکرو یا حساب امانی چیست؟
یکی از دغدغههایی که خریداران و فروشندگان با آن مواجه هستند، مربوط به مسئله دریافت وجه یا تحویل به موقع کالا است. در اغلب موارد، اتفاق میافتد که خریدار پول کالا یا خدمات معامله را پرداخت کرده ولی فروشنده کالا را تحویل نمیدهد. یا اینکه فروشنده کالا را تحویل داده ولی وجه را دریافت نکرده است.
برای کاهش ریسک معاملات در زمان تجارت، مفهومی به نام “حساب امانت” در حقوق ایجاد شده است. این حساب به عنوان یک واسطه و نماینده بین طرفین قرارداد عمل میکند و وجوه معامله را به امانت در اختیار دارد تا زمانی که طرفین به تعهدات قراردادی خود عمل کنند.
در واقع، نماینده یا شخص ثالث، داراییها یا وجوه را تنها زمانی آزاد میکند که تعهدات قراردادی از پیش تعیین شده (یا با دریافت دستورالعملهای مناسب) انجام شود. این داراییها میتوانند شامل پول، اوراق بهادار، وجوه و داراییهای دیگر باشند و همگی میتوانند موضوع حساب امانی باشند.
در عمل، بانکها به طور عمده نقش نماینده طرفین را در معاملات ایفا میکنند و با ایجاد حساب امانی، به عنوان واسطهای بین فروشنده و خریدار عمل میکنند.
کاربردهای اسکرو اکانت Escrow Account
در این قسمت از مقاله، به بیان کاربردهای حساب امانی یا Escrow Account میپردازیم. حساب امانی یک حساب موقت است که توسط شخص ثالث (نماینده امانی) در طول معامله خرید بین دو طرف نگهداری میشود. این حساب به عنوان یک وسیله امنیتی در معاملات موقتی عمل میکند و تنها تا زمانی که شرایط توافق شده بین دو طرف انجام شود، پا بر جا خواهد ماند.
استفاده از حساب امانی در مواردی مانند خرید و فروش املاک، خرید و فروش خودرو، معاملات تجاری بین المللی، پروژههای ساخت و ساز و موارد مشابه رایج است. این حساب به فروشنده اطمینان میدهد که پول معامله وجود دارد و به خریدار اطمینان میدهد که کالا یا خدمات مورد نظر به موقع و با کیفیت ارائه میشود.
در این موارد، نماینده امانی مسئولیت نگهداری و مدیریت حساب امانی را بر عهده دارد و فقط زمانی که شرایط تعیین شده در قرارداد توسط طرفین انجام شود، وجوه موجود در حساب را آزاد میکند. این روش برای کاهش ریسک و ایجاد اعتماد بین طرفین معامله بسیار مؤثر است.
حساب امانی میتواند برای نگهداری وجوه، اوراق بهادار، پول یا سایر داراییها به کار برده شود.
با اینکه رایجترین کاربرد حسابهای امانی برای معاملات املاک و مستغلات است، اما میتوان از آنها برای انجام معاملات دیگر نیز استفاده نمود. به عنوان مثال، اسکرو اکانت میتواند در طول معامله وام مسکن بین وامدهنده و وامگیرنده مورد استفاده قرار گیرد. در چنین حالتی، وامدهنده ممکن است از وامگیرنده بخواهد که به طور منظم در یک حساب امانی، سپردهگذاری انجام دهد.
محبوبیت سرویس اسکرو یا حساب امانی در دنیای تجارت در حال افزایش است و افتتاح آن در طی یک معامله تجاری میتواند جایگزین اعتبارات اسنادی شود.
افتتاح حساب امانی میتواند بسیاری از ریسکهای مرتبط با تحویل ایمن و صادقانه وجوه یا سایر داراییها را به عنوان بخشی از قرارداد، برطرف نماید.
یکی از کاربردهای دیگر حساب امانی برای مشاغل، انتقال سهام شرکت به کارکنان تحت عنوان پاداش میباشد. به این ترتیب کارکنان شرکت، سهامدار آن محسوب شده ولی در طول دوره حساب امانی، توانایی محدودی برای استفاده یا فروش سهام خود دارند. دلیل چنین امری نیز، حمایت از قیمت بازار سهام شرکت و ممانعت از خروج کارکنان از شرکت، حداقل تا پایان دوره سپرده امانی است.
کاربردهای حساب امانی در ایران
در بخشهای پیشین مقاله، به تعریف و کاربردهای سرویس اسکرو یا حساب امانی پرداخته شد. یکی از سوالات متداول درباره اسکرو اکانت (Escrow Account) برای افراد مطرح میشود این است که آیا امکان افتتاح حساب امانی در ایران نیز فراهم شده است یا خیر؟ و کاربردهای این نوع حساب در داخل کشور چیست؟
در پاسخ به پرسش اول، باید بیان شود که مجوز افتتاح حساب امانی به بانکها داده شده است و بنابر اعلام بانک مرکزی، بانکها میتوانند مستقل و مطابق آییننامههای داخلی خود، امکان افتتاح حساب امانی را برای متقاضیان فراهم آورند. بانکها در این راستا میتوانند دستورالعمل داخلی خود را بر اساس اسناد بالادستی، مانند آییننامههای بانک مرکزی، تهیه نموده و در اختیار متقاضیان قرار دهند.
درباره کاربردهای حساب امانی در ایران باید ذکر شود که حساب اسکرو (Escrow Account) به طور عمده در قراردادهای پیشفروش آپارتمانها به کار گرفته میشود. این روش امکان سوءاستفاده از سوی پیشفروشان و سازندگان ساختمانها را به حداقل میرساند.
در این روش، پول و هزینههایی که خریداران برای پیشخرید ساختمانها واریز میکنند، در یک حساب بانکی به نام حساب امانی نگهداری میشود و تا زمانی که پروژه پیشرفت میکند، به نسبت پیشرفت کار به سازنده پرداخت میشود. استفاده از حساب امانی در پروژههای ساختمانی نقش بسزایی در تقویت و رونق بازار مسکن در سالهای اخیر داشته است.
هرچند که استفاده از حساب امانی در بخش مسکن بسیار رایج است، اما این نوع حسابها همچنین برای انجام معاملات دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال، برای انجام تراکنشهای مالی آنلاین برای خرید اقلام گرانقیمت مانند آثار هنری یا جواهرات نیز از حساب امانی استفاده میشود.
کاربرد حساب امانی در بورس
حضور شخص ثالث یا امینی که به طور موقت پول را نگهداری میکند، میتواند فرآیند انجام معاملات مربوط به املاک و مستغلات یا قراردادهای تجاری را تسهیل کند. این رویکرد، به ویژه زمانی که یک یا هر دو طرف به یکدیگر اعتماد ندارند، بیشترین اهمیت را پیدا میکند. این موضوع باعث میشود که متقاضیان بیشتری با کاربرد حسابهای امانی آشنا شوند.
در بخشی از مقاله به بررسی کاربرد حسابهای امانی در بورس پرداخته شده است. در معاملات خرید و فروش سهام که به طور عمده مبالغی میلیاردی را در برمیگیرد، مبلغ و هزینه انتقال سهام مستقیماً به حساب فروشنده سهم واریز نمیشود. به جای آن، پول به حساب کارگزاری (که عملیاتاً نقش یک حساب امانی را ایفا میکند) واریز میشود.
بعد از اینکه عملیات خرید و فروش سهام به طور کامل انجام شد، کارگزار مبلغ معامله را به حساب فروشنده سهم واریز میکند. از طرف دیگر، برای خرید سهام در ایران، ارزهای خارجی باید به ریال تبدیل شوند. به همین دلیل، برخی از بانکها تلاش کردهاند تا از طریق تبدیل ارز از طریق حسابهای امانی و با همکاری کارگزاریهای خارجی، فرآیند جذب سرمایهگذار را تسهیل کنند.
نکات مهم در قراردادهای حساب امانی Escrow Account
با توجه به اهمیت زمان برای طرفین در قراردادهای حساب امانی، ضروری است که متن قراردادها به دقت نگاشته شده و نکات لازم در آنها گنجانده شود. در این بخش از مقاله به نکات مهم در قراردادهای حساب امانی پرداخته میشود.
یکی از نکات اساسی در قراردادهای حساب امانی این است که زمان انجام پروژه یا تحویل کالا و خدمات در متن قرارداد بیان شود و برای هر روز تأخیر نیز جریمهای معین گردد. این اقدام باعث میشود که خریدار و فروشنده اطمینان حاصل کنند که کالا و مبلغ معامله در زمان مشخص شده در اختیار آنها قرار خواهد گرفت و در صورت تأخیر، خسارات آنها از محل جریمه جبران خواهد شد.
نکته مهم دیگر در قراردادهای حساب امانی Escrow Account این است که خریدار باید جنس و کیفیت کالا و خدمات را در قرارداد منعقده به طور واضح بیان کند. این اقدام باعث میشود که خریدار اطمینان حاصل کند که کالاها و خدمات با کیفیت مطلوب و مطابق با توافقات در قرارداد، در اختیار او قرار خواهد گرفت.
مزایای حساب امانی یا اسکرو اکانت Escrow Account
بعد از بیان تعریف و چیستی حساب امانی و کاربردها و نکات مهم قراردادهای آن، در این بخش از مقاله به مزایای حساب امانی یا اسکرو اکانت Escrow Account پرداخته خواهد شد که شامل موارد زیر میشود:
1. جلب اطمینان مشتریان، به ویژه برای کسب و کارهای نوپا: حضور حساب امانی باعث افزایش اعتماد مشتریان به کسب و کارهای جدید میشود، زیرا آنها میتوانند اطمینان داشته باشند که وجه پرداختی خود را تا زمان تحویل کالا یا خدمات در امان خواهند داشت.
2. اطمینان فروشندگان از پرداخت پول کالای سفارشدادهشده پس از تحویل و تطبیق کالا با مشخصات توافق شده: با وجود حساب امانی، فروشندگان مطمئن میشوند که پول معادل کالای تحویل داده شده به آنها پرداخت خواهد شد و فرآیند تسویه مالی بهطور صحیح انجام خواهد شد.
3. حفظ امنیت در انجام تراکنشهای مالی آنلاین و با مبالغ سنگین: حساب امانی به عنوان یک واسطه امن بین طرفین تراکنش، امکان انجام تراکنشهای مالی آنلاین را با اطمینان بیشتر فراهم میکند و از سوءاستفادهها و کلاهبرداریها جلوگیری میکند.
4. جذب سرمایهگذار به داخل کشور و رفع مشکل افتتاح حساب در زمان خرید سهام: حساب امانی امکان ورود سرمایهگذاران خارجی را به داخل کشور تسهیل میکند و مشکلات مربوط به افتتاح حساب بانکی در زمان خرید و فروش سهام را برطرف میکند.
علاوه بر این مزایا، حساب امانی یا اسکرو اکانت Escrow Account دارای مزایای دیگری نیز است، از جمله جلوگیری از کلاهبرداری، وجود ضامن در نقد شوندگی وجوه معامله، تحویل به موقع کالا، و جلوگیری از ورود خسارت به طرفین قرارداد.
سوالات متداول
