انواع تسهیلات و وام بانکی متفاوت هستند و هر کدام اهداف خاص خود را دنبال میکنند. تسهیلات مالی ابزارهایی هستند که بانکها به افراد و شرکتها ارائه میدهند تا آنها را در دستیابی به اهداف شغلی، تجاری، و تولیدی خود یاری کنند. این تسهیلات میتوانند شامل اقساط بلندمدت، اعتبارات تجاری، و خطوط اعتباری باشند. به عنوان مثال، یک شرکت میتواند تسهیلات برای خرید تجهیزات یا توسعه کسب و کار خود درخواست کند.
از طرفی، وامها نیز ابزارهای مالی هستند که توسط بانکها به افراد و شرکتها ارائه میشوند، اما دارای شرایط و قوانین متفاوتی نسبت به تسهیلات هستند. معمولاً وامها برای مصارف خاصی مانند خرید مسکن یا خودرو اختصاص داده میشوند و شرایط بازپرداخت و تضمینهای مرتبط با آنها ممکن است متفاوت باشد.
در نتیجه، اصلیترین تفاوت بین تسهیلات و وامها در اهداف و مصارفی است که برای آنها ارائه میشوند. در حالی که تسهیلات بیشتر برای حمایت از فعالیتهای شغلی و تجاری طراحی شدهاند، وامها عمدتاً برای تامین نیازهای مالی خاص مانند خرید مسکن یا خودرو اعطا میشوند.
تسهیلات چیست؟
برای پاسخ به این سوال که تسهیلات چیست؟ باید تعریف لغوی تسهیلات را از دیدگاه فرهنگ لغت فارسی مورد بررسی قرار دهیم. بر اساس آنچه در فرهنگ لغتهای مختلف زبان فارسی آمده، معنای لغوی تسهیلات برابر با “امکانات یا اقداماتی برای آسان شدن کار” است.
در نظام مالی و بانکی جمهوری اسلامی ایران، تسهیلات به هر نوع امکانات و اعتبارات مالی اشاره دارد که در قالب وام، اعتبار، اجاره مالی، خرید دین و…، در اختیار شخصیت حقیقی یا شرکتها و اشخاص حقوقی قرار میگیرد و راه رسیدن آنان به اهداف مالی، شغلی، تجاری و… را هموار و آسان میسازد.
مطابق تعریف فوق الذکر میتوان گفت، تسهیلات ابزاری مالی است که هر نوع پشتیبانی مالی ای که به اشخاص حقیقی، شرکتها و اشخاص حقوقی و سازمانها اعطا میشود را در بر میگیرد و بر اساس این تعریف، انواع وامهای بانکی، زیر مجموعهای از تسهیلات هستند.
وام چیست؟
در تیتر قبلی و در پاسخ به پرسش “تسهیلات چیست؟” اشاره شد که انواع وام بانکی، از جمله وام قرضالحسنه، زیرمجموعهای از تسهیلات مالی هستند. با مد نظر قرار دادن این نکته، به پرسش “مقصود از وام چیست؟” میتوان به این صورت پاسخ داد:
وام، که انواع مختلفی را در بر میگیرد، نوعی تسهیلات مالی است که به واسطه آن، بانک پس از دریافت مدارک لازم و انجام اعتبارسنجیهای مورد نیاز، مبلغ معینی پول را با درصد سود مشخص و بازههای بازپرداخت از پیش تعیین شده، به اشخاص حقیقی یا نماینده شخص حقوقی پرداخت میکند.
اشخاص دریافتکننده وام، موظف هستند که در مواعد مقرر و در بازههای زمانی تعیین شده برای بازپرداخت، اصل پول دریافتی را بههمراه سود تعیین شده، به بانک عامل پرداخت نمایند. عدم پرداخت اقساط وام دریافتی در بازههای زمانی تعیین شده، وامگیرنده و ضامنین را با جریمه و تبعات قانونی پیشبینی شده، نظیر توقیف اموال یا کسر اقساط از حقوق ضامن، مواجه خواهد ساخت.
انواع تسهیلات و وام های بانکی
برای پاسخ به پرسشهایی مانند “فرق و تفاوت وام با تسهیلات چیست؟”، باید بررسی کاملی از انواع تسهیلات و وامهای بانکی انجام شود. با توجه به تنوع انواع وام بانکی و تسهیلات، میتوان به برخی از مهمترین انواع وام و تسهیلات بانکی اشاره کرد. در ادامه این تیتر از مقاله حقوقی “وام24″، برخی از مهمترین انواع وام و تسهیلات بانکی ذکر شدهاند:
انواع تسهیلات بانکی، عبارتند از:
انواع وامهای بانکی شامل خرید دین بانکی، تسهیلات بانکی مشارکت مدنی، تسهیلات به موجب انعقاد قرارداد مضاربه و جعاله، تسهیلات در قالب انعقاد قرارداد سلف، تسهیلات اشتعال زایی، تسهیلات سفر و… میباشد.
در پاسخ به پرسش “قسط تسهیلات چیست؟” باید گفت که قسط تسهیلات، مبلغی (اصل وام + بهره و در برخی موارد، درصدی از سود) است که باید، در مواعد مقرر شده، از سوی دریافتکننده تسهیلات یا ضامن وی، به حساب بانک عامل پرداختکننده تسهیلات، واریز شود.
انواع وام بانکی، عبارتند از:
انواع وامهایی که ذکر کردید شامل وام قرضالحسنه، وام مضاربه، وام جعاله، وام مرابحه، وام ازدواج، وام مسکن، وام کالا، وام خرید خودرو، وام سربازان ماهر، وام کمک ودیعه مسکن مستاجران، وام ارزی، وام کارت اعتباری، وام در ازای سپردهگذاری، وام مخصوص بازنشستگان و… هستند.
بانک به عنوان واسطه، پس از دریافت سفارش خرید از جانب خریدار اصلی، اقدام به خرید کالا از فروشنده مینماید و سپس کالا را با افزودن مبلغی به عنوان سود، به صورت اقساطی به خریدار میفروشد. وام مرابحه عمدتاً از سوی افرادی دریافت میشود که برای خرید کالای مورد نظرشان سرمایه کافی را ندارند، و همچنین واحدهای تولیدی، صنعتی و… میتوانند به راحتی از طریق این وام، مواد اولیه و کالاهای مصرفی و بادوام خود را تهیه کنند.
وام قرض الحسنه که دارای انواع مختلفی است، یکی از انواع وام بانکی بوده که در آن، مبلغ معین، بدون سود و بهره بانکی، به وام گیرنده پرداخت میشود و او موظف است در مواعد مقرر، اقساط وام قرض الحسنه را به بانک عامل بپردازد. با این تعریف، میتوان گفت، اصلیترین فرق و تفاوت بین وام مرابحه و قرض الحسنه، در اهداف این وامها و عدم وجود سود در وام قرض الحسنه است.
مفهوم وام جعاله به این صورت است که در قرارداد معینی، جاعل یا وام گیرنده تعهد میکند که از طرف بانک یا عامل وام جعاله، کار مشخصی را انجام دهد و در ازای آن کار، که معمولاً جعاله نامیده میشود، کارمزدی دریافت کند. این نوع وام عمدتاً در نظام بانکی به عنوان وام تعمیر مسکن یا موارد مشابه اعطا میشود. از طرفی، در وام مرابحه، خریدار اصلی کالا را با اقساطی و با قیمتی که ممکن است بیشتر از قیمت بازار باشد، از بانک به عنوان خریدار واسطه خریداری میکند. در این مدل، هدف اصلی کسب سود از جانب بانک است و تفاوت اصلی با وام جعاله در هدف و ماهیت معامله میباشد.
تفاوت اصلی وام و تسهیلات
مفهوم تسهیلات بانکی و وام در تیترهای قبلی این مقاله حقوقی مورد بررسی قرار گرفته است. اکنون در این بخش، فرق و تفاوت اصلی بین وام و تسهیلات مورد بررسی و توضیح قرار خواهد گرفت. اصلیترین تفاوت بین وام و تسهیلات، در دایره مصادیق، انواع و اهداف این دو ابزار مالی است.
تسهیلات بانکی هر نوع امکانات مالی ای را که به اشخاص حقیقی یا حقوقی و سازمانها اعطا میشود، شامل میشود. هدف اصلی اعطای تسهیلات، آسان سازی مسیر و کمک به افراد و شرکتها تا به اهداف مالی، تجاری، شغلی و … خود دست یابند.
بانکهای اعطا کننده تسهیلات، عمدتاً در سود حاصل از وجوه پرداختی برای افزایش روند تولید به واحدهای صنعتی و … شریک هستند؛ به این معنا که با اعطای تسهیلات مالی، به واحدهای صنعتی و تولیدی کمک میکنند تا فعالیتهای خود را گسترش دهند. اما در وامها، شراکت بانک در سود فعالیتی که شخص دریافت کننده وام، مبلغ وام دریافتی را برای آن صرف نموده، معنا ندارد.
در نهایت، باید گفت که وام صرفاً پرداخت مبلغی معین با بهره معین و از پیش تعیین شده را در بر میگیرد که دریافت کننده را ملزم میسازد، در مواعد مقرر و قانونی، اقساط آن را به بانک پرداخت کند. به عبارت دیگر، وامها نوعی قرض مالی به اشخاص حقیقی و حقوقی هستند اما تسهیلات، انواع متفاوتی داشته و صرفاً یک قرض مالی، لحاظ نمیشوند.
تفاوت در اهداف دریافت وام و تسهیلات
در تیتر پیشین مقاله، مساله اصلی تفاوت بین وام و تسهیلات مورد بررسی و توضیح قرار گرفت، اما اکنون به بررسی تفاوت در اهداف دریافت کنندگان وام و تسهیلات پرداخته خواهد شد.
بطور کلی، اهداف متقاضیان وامهای بانکی و کسانی که اقدام به ثبت درخواست وام مینمایند، به طور معمول شامل تأمین پول برای مواردی خاص مانند پرداخت بدهی، خرید یا ساخت مسکن، پسانداز، تامین هزینههای درمانی و امور شخصی دیگر میباشد.
با توجه به تحقیقات، در توضیح اهداف متقاضیان انواع تسهیلات بانکی، میتوان اظهار کرد که اشخاص حقیقی یا حقوقی، شرکتها و سازمانهای متقاضی دریافت انواع تسهیلات، به دنبال تحقق اهدافی نظیر تامین منابع مالی برای توسعه کسب و کار، افزایش سرمایه، ایجاد اشتغال، خرید مواد اولیه تولید و سایر هدفهای مشابه هستند.
